بۇ بىر گۈزەل خەلق رىۋايىتى. بۇنىڭدىن 300 يىل ئىلگىرى، شىنجاڭنىڭ جەنۇبىدىكى يارۋۇ دەرياسى بويىدا بىر قەدىمىي قەلئە بار ئىدى. ھەسەنباي مۇشۇ يەردە تۇراتتى، ئارقا ھويلىدىكى شيۇلۇ قىزى مەريەمنىڭ ھۇجرىسى ئىدى. بىر كۈنى مەريەم كارىدوردا ناخشا ئېيتىۋاتقاندا، نەۋرە ئاكىسى ئەلى ئاستا ئۈستۈنكى قەۋەتكە چىقىپ، ئۇنىڭغا چاقچاق قىلىشقا ئۇرۇندى. مەريەم ئالاقزادىلىك ئىچىدە چۈمبەلنى ئېچىپ، بىردىنلا ئەلى ۋارقىراپ بىنادىن چۈشۈپ كەتتى. ئەلى قورقۇپ ساراڭ بولۇپ قالدى. ئەسلىدە، ئىككى يىل ئىلگىرى ھەسەنباي ئېغىر كېسەلگە گىرىپتار بولغان بولۇپ، كېسەل كارىۋىتىدا ئۆز ۋەسىيىتىنى ئېلان قىلغان، ئۇ ئۆلگەندىن كېيىن قەدىمىي قەلئەدىكى بارلىق مال ـ مۈلۈك مەريەمگە تەۋە بولغان. بۇ ۋەسىيەتنامە خانىمنىڭ ئۆگەي ئانىسى لاراگۈلنىڭ شېرىن چۈشىنى بىتچىت قىلىدۇ، ئۇ غەزەپتىن يېرىلغۇدەك بولۇپ، زەھەرلىك ۋاسىتىلەرنى ئىشقا سېلىپ، بىر قېتىملىق ئوت ئاپىتىدە خانقىزنىڭ چىرايىنى نابۇت قىلىدۇ. شۇنىڭدىن كېيىن، لالالە گۈل قەدىمىي قەلئەنىڭ ھەممە يېرىگە يول ئالدى. قۇربان ھېيتتا شاھزادە يۇنۇس ئائىلىسىدىكىلەر ھەسەن قورۇسىغا مېھمان بولغىلى بارغاندا، شاھزادە قەيسەر ئويلىمىغان يەردىن چۈمبەل تارتىۋالغان مەريەم خېنىمنىڭ بەش يىل ئىلگىرى ئاققۇ كۆلى بويىدا ئوۋ ئوۋلاۋاتقاندا تونۇشقان قىز ئىكەنلىكىنى بايقىدى. قەيسەر كەلگۈسىدە ئۇنى ئەمرىگە ئالىدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن ھەمدە ۋەدىسىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇشقا بەل باغلىغان. ئۇزۇن ئۆتمەي يۇنۇس ۋاڭ بوۋاي ھەسەن لېييۈەنگە شاھزادىنى ئەلچىلىككە مەخسۇس ئادەم ئەۋەتتى، بۇنىڭ بىلەن ھەسەن باي تەڭلىكتە قالدى. بۇ چاغدا، لالالە گۈل بىر سۇيىقەست پىلانلىدى. ئۇ خانقىزنى ئىسسىقتىن ساقلاش ئۈچۈن، ئادەمزات ئاياغ باسمىغان قۇملۇق شەھىرىگە سۈرگۈن قىلدى، يەنە ئايال خىزمەتكار پەرىدەنى خانقىزنىڭ ئورنىغا دەسسەتتى. قىزنى كۆچۈرۈپ كەلگەن كۈنى، ساددا، ئاق كۆڭۈل پەرىدە شاھزادە قەيسەرگە ھەقىقىي ئەھۋالنى چۈشەندۈرگەندىن كېيىن، زەھەر ئىچىپ ئۆلۈۋالدى. قەيسەر غەزەپ بىلەن غەزەپلىنىپ، خوجىدار تۇرسۇننى مەريەمنىڭ نەگە كەتكەنلىكىنى ئېيتىپ بېرىشكە مەجبۇرلىدى. چۆلدە مەريەم ساز ئاۋازى بىلەن شاھزادىنى ياد ئەتتى، شاھزادە ئاخىر مەريەم بىلەن ئۇچراشتى. ئەمما، مەريەم شاھزادىنىڭ كاساپىتىگە چىدىمىدى. ئۇ ئۆگزىدە تۇرۇپ، شاھزادىنىڭ ئات چاپتۇرۇپ كېلىشىگە قاراپ تۇرۇپ، ياۋا گۈللەرنى ئاسمانغا ئاتتى، ئاندىن تىك ياردىن چۈشۈپ قۇربان بولدى. كەچكى شەپەقتە، قەيسەر مەريەم بىلەن قۇچاقلىشىپ قۇملۇقنىڭ ئىچكىرىسىگە قاراپ ماڭدى. زەھەرخەندە لالە گۈلمۇ ئاخىرى بىر قېتىملىق ئوت ئاپىتىدە ھالاك بولدى. [ بولدى ]